T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

FINDIKTA DALKIRAN VE KOZALAK AKARI İÇİN KÜLTÜREL MÜCADELE ZAMANI

Yayın Tarihi : 11.12.2020

Fındıkta Dalkıran ve Kozalak Akarı önemli fındık zararlılarından olup verimin önemli oranda düşmesine ve ocaklardaki dalların kurumasına neden olmaktadır. Özellikle fındık bahçelerinde yaprakların dökülmeye başladığı sonbahar ve kış aylarında kültürel önlemler ve mekanik mücadele en başta yapılması gereken uygulamalardan olup İl Müdürümüz İbrahim SAĞLAM konuyla ilgili yaptığı açıklamasında:

"Dalkıran; fındık ocaklarındaki dallara giriş yaparak açtığı galeriler nedeniyle dalların kurumasına ve mücadelesi ihmal edildiğinde bahçenin tamamen elden çıkmasına neden olan tahripkâr bir zararlıdır. Özellikle bakımsız bahçelerde  yaşam ortamı bularak kendini gösteren dalkıran, mücadele edilmediği takdirde tüm ocağı kurutma tehlikesi bulunmaktadır.

Bu nedenle sonbahar ve kış aylarında fındık bahçelerinde zarar görmüş, kurumuş, zayıf, galerili dalların ocaklardan kesilerek çıkarılması, bahçeden uzaklaştırılarak imha edilmesi gerekir. Böylece mekanik mücadele yapılması suretiyle, kışı dallarda açtıkları galerilerde geçiren dalkıran populasyonunun büyük oranda düşürüldüğü unutulmamalıdır. Söz konusu zararlının bakımlı bahçelerde yaşam ortamı bulamayacağı göz önünde bulundurularak gübreleme, budama gibi bakım işlemlerinin tekniğine uygun olarak yapılmasına önem verilmelidir.

Bahçelerin ihtiyacı olan bitki besin elementlerinin, toprak analizi yaptırılarak belirlenmesi ve uygun şekilde verilmesi, İyi bir şekilde havalandırma ve güneşlenme sağlayacak biçimde budamanın ve dip sürgün temizliğinin yapılması, hastalık ve zararlılarla uygun yöntemlerle mücadele edilmesi ile verimin ve kalitenin güvence altına alınacağı bilinmelidir. Bu işlemlerin komşu bahçelerle eş zamanlı olarak yapılması gerekir ve mücadelenin etkinliğini artıracaktır.

Dalkıranla mücadele yöntemlerinden biri de Biyoteknik Mücadeledir ve bu maksatla ruhsatlı "Kırmızı Kanatlı Yapışkan Tuzaklar" kullanılır.  Bu tuzaklar erginlerin yoğun olarak çıkış yaptığı Haziran- Temmuz- Ağustos aylarında bulaşıklığın % 70- 80 olduğu bahçelerde dekara 6- 8 tuzak ve bulaşıklığın % 30- 40 olduğu bahçelerde de dekara 3-4 tuzak asılmalıdır. Tuzakların, bahçelerin sınır boylarına asılmaması gerekir.

Kimyasal mücadele; ergin dalkıran dişilerinin dallarda galeri açmalarını önlemek amacıyla yapılır. Erken ilkbahardan itibaren hava sıcaklıklarının 18- 20 santigrat dereceye ulaşması durumunda bahçelerde ergin zararlı çıkışları gözlemlenmeli, mücadele eşiğine gelindiğinde biyoteknik mücadele ve ruhsatlı bitki koruma ürünleri ile kimyasal mücadele yapılmalıdır. Başarılı bir kimyasal mücadele için ise çıkış zamanının tespit edilmesi önemlidir. Bu amaçla Kırmızı Kanatlı Yapışkan Tuzaklar monitör amaçlı kullanılarak ergin çıkış zamanı tespit edilebilir veya ilaçlama yapılacak bahçelerde yeni galeriler aranır, 30 dalda 3 yeni galeri görülürse ilaçlamaya başlanır.

Fındık Kozalak Akarı; fındığın meyve, yaprak ve sürgün gözlerini tahrip ederek ekonomik kayıplarına neden olma olup sadece fındık çeşitleri üzerinde beslenirler ve iki değişik formu bulunmaktadır. Gal oluşturan formu sadece generatif tomurcuklar üzerinde beslenerek kozalak oluşturmakta ve böylece verim kaybına neden olmaktadırlar. Diğer formu ise fındığın hem generatif  hem de vejetatif kısımlarında beslenerek meyvelerin ve tomurcukların dökülmesine deformasyonlu bitki organlarının oluşmasına neden olmakta, verimi olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca her iki türünde beslenmesi sonucunda dişi ve erkek çiçekler, tomurcuklar, kozalaklar dökülerek kuru sürgünlerin oluşmasına neden olurlar.

Fındık kozalak akarlarının birçok doğal düşmanı bulunmaktadır ve bunlardan (verticillium lecanii) bazıları akarlar üzerinde yüksek etki gösterebilmektedir. Öncelikle çevrenin ve faydalıların gözetildiği Entegre mücadele prensipleri dâhilinde mücadele faaliyetleri sürdürülmeli, kimyasal mücadele en son çare olarak düşünülmelidir. Zararlıya karşı mekanik ve kimyasal mücadele uygulanmaktadır. Mekanik mücadele kozalak akarlarına karşı etkili bir yöntemdir. Kışın yapraksız dönemde kozalaklar toplanıp bahçe içinde bir yere toplu olarak bırakılmalıdır. Sürekli Mekanik mücadele yapılan bahçelerde kimyasal mücadeleye gerek duyulmaz.

Mekanik mücadele yapılmayan bahçelerde kimyasal mücadeleye karar vermek için bir ön sayım yapılmalıdır. Bu amaçla 1- 10 da büyüklükteki bahçelerde 10 ocak, 11- 30 da büyüklükteki bahçelerde 20 ocak ve 30 da' dan büyük olan bahçelerde de 30 ocak tesadüfi olarak işaretlenir. İşaretli her ocağın 1'er dalındaki kozalaklar sayılarak kaydedilir. Bulunan rakamlardan yararlanarak, bir daldaki ortalama kozalak sayısı hesaplanır. Bir dalda ortalama 5 kozalak varsa kimyasal mücadele gerekir. En uygun kimyasal mücadele zamanı akarların göçünün yoğun olduğu nisan sonu mayıs başındaki bir haftalık süredir. Bu dönemde uç sürgünler 4-4,5 yapraklı, yeni tomurcuklar toplu iğne başının yarısı büyüklükte ve yeni gelişen meyveler mercimek büyüklüğüne geldiğindedir. İlaçlamalar bir hafta içinde bitirilmelidir.

Bakteriyel Yanıklık Hastalığı; fındık bahçelerinde yaygın olarak görülmekte olan ana hastalıktır. İklim koşullarına bağlı olarak yapraklarda ve zuruflarda milimetrik koyu renkli lekeler şeklinde belirti gösteren hastalık,  ilkbaharda genç dallarda tomurcukların ve yaprakların kuruyarak dökülmesine, ocaklarda yaprakların sararmasına, zaman içerisinde dalların zayıflamasına ve verimden düşmesine neden olur. Yaprakların döküldüğü bu aylarda ve erken ilkbaharda teknik talimatına uygun olarak % 1'lik bordo bulamacı uygulaması yapılarak hatalık etmeni baskı altına alınabilir." dedi.

 Dalkıran, kozalak akarı ve Bakteriyel yanıklık hastalığına karşı kimyasal mücadelenin iyi bir kaplama sağlayacak şekilde yapılmasına da dikkat çeken İl Müdürü SAĞLAM; İlaçlamalar esnasında tüm koruyucu önlemlerin alınması gerektiğini hatırlattı. Fındık üreticilerimizin önemli bir gelir kaynağı olan fındık bahçelerine gerekli itinayı göstererek bakımlı olmalarını sağlamaları gerektiğini de ifade eden SAĞLAM açıklamasının devamında; Üreticilerimizin budama ve gübreleme işlemlerini geciktirmeden tekniğine uygun biçimde yapmalarını, öncelikli olarak çevre ve insan sağlığını gözeten kültürel önlemler ve mekanik mücadele yöntemlerini uygulayarak Dalkıran ve Kozalak Akarı ile mücadele edebileceklerini, en son çare olarak da ilaçlı mücadeleyi tercih etmelerinin önem arz ettiğini söyledi.

Üreticilerimizin düzenli olarak ve sık aralıklarla bahçelerini kontrol etmeleri halinde,  hastalık ve zararlılara karşı en başından henüz yaygınlaşmadan zamanında gerekli tedbirleri alabileceklerini hatırlatarak, konu hakkında İl/ İlçe Tarım Müdürlüklerinin ilgili birimlerine başvurmak suretiyle ayrıntılı teknik bilgi almalarının faydalarına olacağını belirten İl Müdürümüz bereketli bir üretim sezonu diledi.